DEN HAAG - Aleid Wolfsen (54), tot begin dit jaar burgemeester van Utrecht, leidt de staatscommissie herijking ouderschap. Die gaat onder andere onderzoek doen naar vraagstukken rond afstamming, meerouderschap, meeroudergezag en draagmoederschap. Nieuwe samenlevingsvormen hebben een dergelijke commissie noodzakelijk gemaakt. Over twee jaar moet de commissie advies uitbrengen.

Dat heeft het kabinet vrijdag besloten op voorstel van staatssecretaris Fred Teeven (VVD) van Veiligheid en Justitie. Wolfsen (PvdA): 'De wetgeving rond afstammingsrecht en ouderschap is, huiselijk gezegd, een rommeltje geworden. Het is mij uit het hart gegrepen hier eens goed naar te kijken.'

De samenstelling van gezinnen ziet er vaak anders uit dan vroeger. De traditionele vorm van een vader en een moeder met een of meerdere kinderen kent inmiddels vele varianten. Bij veel lesbische ouders bijvoorbeeld bestaat de vraag ook de donor als ouder erkend te zien. Ook bij gescheiden ouders die hertrouwen met een nieuwe partner leeft soms deze wens, zeker als een stiefouder goed contact heeft met de kinderen. Nu kan een kind wettelijk hoogstens twee juridische ouders hebben.

Wolfsen: 'In Engeland en Wales is het onder omstandigheden mogelijk dat drie ouders tegelijk het ouderlijk gezag hebben. In Canada speelt iets dergelijks rond sociaal ouderschap. We gaan dus zeker ook in het buitenland studie doen.'

Voorts gaat de commissie zich buigen over de vraag of er een wettelijke regeling moet komen voor draagmoederschap. 'De centrale vraag zal zijn: moet je alles wat technisch kan ook juridisch faciliteren? Daarbij zullen we zeker tegen morele en ethische kwesties aanlopen.'

Het instellen van de staatscommissie vloeit voort uit een SP-motie, eerder dit jaar ingediend tijdens een debat in de Eerste Kamer over lesbisch ouderschap. Teeven zegde dat toen de commissie toe. 'Technologische en maatschappelijke ontwikkelingen leiden tot nieuwe vragen omtrent de rol van ouders, de band tussen ouder en kind, en de wijze waarop individuen zich ontplooien', aldus Teeven.
 

Typen gezinnen

Twee jaar eerder al debatteerde de Tweede Kamer over het onderwerp. Dat leidde tot een opdracht aan het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatie Centrum (WODC) van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het concludeerde dat er tussen de diverse typen gezinnen grote verschillen zijn, zowel juridisch als feitelijk. 'Het al dan niet invoeren van meeroudergezag vraagt om een gedegen afweging', schreef het WODC. Die gaat de breed samengestelde commissie, die naast Wolfsen uit nog negen leden bestaat, de komende twee jaar maken.

'Het is fijn dat die tijd er voor is', zegt Wolfsen. 'Algemeen wordt ook erkend dat dit grondig moet gebeuren. Behalve een oriëntatie op hoe zaken in andere landen zijn geregeld, gaan we ook veel mensen op hun vakgebied horen.'

Omdat er breed maatschappelijk draagvlak is om de wetgeving rond ouderschap te moderniseren, verwacht Wolfsen dat zijn commissie met uitgewerkte voorstellen komt 'Ik kan natuurlijk niet te veel op de zaken vooruit lopen, maar ik vermoed dat het erop uitkomt dat we concrete wetgevingsadviezen gaan opstellen.'

Staatscommissies komen niet vaak voor in Nederland. De laatste was de staatscommissie Grondwet, die onder leiding van Willy Thomassen in 2010 advies uitbracht over actualisering van de Grondwet.