Ouderschap na echtscheiding nader bekeken

Ouderschap staat op de kop na scheiding, dit gaat gepaard met heftige emoties en soms met  afbraak van ouderidentiteit,soms met als gevolg een vechtscheiding.

Er moet als het ware een nieuwe vorm voor ouderschap gevonden worden onder invloed van allerlei andere opgelopen schade, angsten en nieuwe onzekerheden  Het is interessant om ons af te vragen waarom vechtscheidingen ontstaan, wat gaat er mis, en wat maakt dat het een onomkeerbaar gegeven wordt. Er is nog niet echt veel bekend over het hoe en waarom van vechtscheidingen, wel zijn de gevolgen voor kinderen al onderzocht en in kaart gebracht.

Er gaan veel oordelen, aannames, en dogma's rond over en door ouders die in een vechtscheiding verkeren. Beschuldigingen, wantrouwen, onbegrip en oordelen liggen aan de basis van hoe ouders naar elkaar kijken. "Mijn ex is een borderliner en daarom houdt ze de kinderen bij mij weg", mijn ex is agressief en gestoord daarom wil ik niet dat de kinderen bij hem blijven slapen. Een ex was ook een borderliner toen men getrouwd was en toen was deze stoornis geen belemmering om te trouwen en kinderen te krijgen. Ja, een scheiding van een partner die borderline heeft zal vaak nog lastiger zijn omdat deze vaak emotioneler vaak wat heftiger reageert, maar is niet per definitie de oorzaak van een vechtscheiding. Ouders proberen vaak de moeilijkheden, de ontstane situatie en conflicten over de kinderen te verklaren vanuit slechte persoonseigenschappen die de ander heeft en tekortkomingen.  

Het is nodig om bij een echtscheiding of een vechtscheiding om het ouderschap vanuit bredere en nieuwe perspectieven te leren bekijken en aandacht te hebben en factoren te onderzoeken die van invloed zijn. De complexiteit van het ouderschap na scheiding krijgt dan meer de aandacht die het verdient en maakt ook dat moeilijkheden, dilemma's, lasten en onzekerheden meer vertaald kunnen worden vanuit dat het hoort bij de nieuwe situatie, en voorkomt uit de pijn van de oude situatie i.p.v. de ouder die de schuldige is en dit veroorzaakt heeft. Wanneer iets absoluut is valt er weinig te veranderen en geeft dat ook weinig perspectief voor kinderen. Wanneer gedrag meer begrepen wordt en minder veroordeeld zullen er mogelijkheden aangeboord kunnen worden het ouderschap stap voor stap te herkaderen en alternatieven te ontwikkelen samen met ouders, die hun kinderen maar ook henzelf helpen. Ouderschap bestaat uit gelaagdheid en het is ook goed om vanuit die gelaagdheid het ouderschap te onderzoeken en te benaderen. Ouders moeten elkaar weer positie geven los van het ex-partnerstuk. Als aspecten van ouderschap buiten beschouwing worden gelaten en niet bewust als invloed bekeken wordt hoe wil je dan ouderschap opnieuw goed kunnen opbouwen.

Ouderschap nader bekeken: Je hebt biologisch ouderschap, juridisch ouderschap, emotioneel-affectief  ouderschap, sociaal ouderschap en zorgouderschap. Dit zijn allemaal facetten van ouder zijn en deze facetten en de beleving en invloed hiervan sturen ouders in hun handelen.

Biologisch ouderschap is een zijnsgegeven, heel basaal. Een ouder ziet zichzelf terug in zijn kind, herkent dingen van zichzelf. Bloedbanden zorgen voor verbinding of je het wil of niet. Genetisch verwantschap, mensen die dezelfde genen delen zijn verbonden en daarin schuilt een soort oergevoel van loyaliteit en verbondenheid, maar vaak worden ook openstaande rekening vanuit dit gegeven via de eigen kinderen vereffend. Onder een problematische echtscheiding ligt vaak een roulerende rekening. Wanneer ouders zelf in hun geschiedenis tekort gekomen zijn of onrecht is aangedaan als kind zie je vaak dat ouders dit destructief recht (onrecht wat hen is aangedaan als kind) omzetten in destructieve acties naar onschuldige derden je kinderen, waardoor er opnieuw onrecht gedaan wordt. Zo ontstaat er vaak generatieproblematiek die steeds door gegeven wordt. Uit onderzoek blijkt dat kinderen van gescheiden ouders zelf vaker ook scheiden. Kinderen zijn verregaande bereid om in een relatie met een ouder te investeren. Kinderen zijn gevoelig voor noden van ouders en willen dit graag opheffen, ook om het evenwicht weer te herstellen. Echter een kind zal dit nooit kunnen, de ouder is namelijk de verantwoordelijk hiervoor. Het kind is gerechtigd meer te ontvangen dan te geven, maar hiervoor heeft hij een volwassene ouder nodig die hem ontlast en hem terug in de kindpositie zet. Bij echtscheiding zie je vaak ouders die enorm met zichzelf worstelen, die als het ware veel leed wordt aangedaan door een andere volwassene (ex-partner) en dan vanuit een gekwetste kindpositie op de wereld en situaties reageren. Ouders zijn vaak door echtscheiding minder beschikbaar voor hun kinderen. Dit is op zich niet onoverkomelijk. Wanneer ouders maar een transformatie doormaken die hen opnieuw in staat stelt zorg op zich te nemen als ouder en door hebben wat er met hun zelf en hun omgeving gebeurt. Ouders hebben vaak hulp bij nodig bij het transformatie proces. In intacte gezinnen kunnen ook generatie problemen voorkomen en kunnen hierdoor problemen ontstaan in de ontwikkeling van kinderen. Bij een echtscheiding echter staat de loyaliteitsproblematiek centraal en het beroep dat op het kind wordt gedaan zich te splitsen wat gevolgen heeft voor de identiteitsontwikkeling en zelfwaardering. Bij het begeleiden van ouders in een vechtscheiding, is het belangrijk dat ouders niet veroordeeld worden maar dat de inzet en goede intenties erkend worden, dat men voorwaardelijk empatisch is. Een onderzoek met ouders naar hun motieven en de betekenis achter deze motieven maakt dat de ouder meer  bereid zijn om te reflecteren op hun positie en handelen, en de effecten hiervan. Uiteraard zijn er ouders die zo vastzitten en de transformatie niet kunnen maken, tijd is essentieel. Ouderschap na echtscheiding is een proces, soms verwachten we van ouders dat ze snel door moeten actie moeten ondernemen en afspraken moeten maken. Soms zijn ouders hier nog niet aan toe en is het belangrijk dat de actie vooruit wordt gesteld en met ouder (S) gewerkt wordt aan het scheppen van noodzakelijke voorwaarden.

Juridisch Ouderschap, ouderschap  is gekaderd in de wet. De wet schrijft voor welke plichten en rechten er voortvloeien uit de geboorte van een kind. Na echtscheiding wordt ouderschap vaak vanuit juridisch oogpunt bekeken en benaderd. Kinderen hebben wordt samen met de inboedel op papier verdeeld. In een vechtscheidingen breken ouders elkaar af in de ouderpositie. Wanneer je door je  ex-partner niet gezien wordt in je ouderpositie en deze wordt afgebroken is de rechter vaak de enige manier om je positie bevestigd te krijgen. Juridisch ouderschap gaat over hoe de wet ouderschap kadert. De wet beoordeelt geen emoties. De wet is gebaseerd op feiten en de waarheid. Het moeilijke is dat ouderschap verschillende waarheden kent die gevormd worden door geschiedenis, emoties en gevoel, idealen en waarden en vaak ook door omstandigheden. Juridisch ouderschap zegt weinig over hoe ouderschap wordt beleefd, over hoeveel inzet wordt gedaan, over idealen en waarden op persoonlijk niveau, over hele basale gevoelens die je maken tot wie je bent. Ouders roepen na echtscheiding vaak ik heb recht op!!! Deze visie en woordkeuze heeft denk ik veel te maken met het feit dat ouderschap door de overheid wordt gejuridiseerd wanneer ouders uit elkaar gaan. Het is ouders niet kwalijk te nemen, wat moet je anders. Ouderschap is een plan wat op papier staat gefaciliteerd door een advocaat die je helpt met scheiden. Hoe kun je een plan maken als je nog niet weet wat je allemaal te wachten staat en als je nog niet weet waar je allemaal tegen aan gaat lopen. Loop je dan ergens tegenaan, en nog ergens tegenaan  en blijkt dat de conflicten zich opstapelen en je de andere ouder niet meer snapt en hij/zij jou niet meer snapt. Waar moet je dan naartoe? De rechter is de enige mogelijkheid om je te bevestigen in je ouderpositie. Een juridisch kader is een strijdkader. Een strijdkader is funest voor goed ouderschap. Een strijdkader polariseert, en voedt een tunnelvisie, het gaat altijd om winnen of verliezen. Het juridisch kader veroorzaakt vaak nieuw leed en uitspraken bieden vaak geen oplossingen voor een autonoom ouderschap.

Het is eigenlijk niet zo gek dat ouders die vastlopen met elkaar na echtscheiding hun heil zoeken in procedures. Alle aspecten van het ouderschap beïnvloeden de echtscheiding en de mate van handelen vanuit ouderpositie. Een juridische procedure bij onenigheid is de enige wettelijke mogelijkheid om grip op zaken te krijgen en bevestigd te worden in het ouderschap als andere zaken (ex-partnerzaken, financiële zaken, emotionele zaken etc.) de blik vertroebelen.

Emotioneel, affectief ouderschap heeft te maken met hoe ouders het ouderschap beleven. Ouderschap, het krijgen van kinderen, het opvoeden van kinderen zijn onderdeel van je identiteit. Ouder zijn ervaar en voel je. Idealen en verlangens, waarden en normen worden door ouders nagestreefd. Elke ouder zal in basis het beste voor hebben met zijn kind, wil van betekenis zijn en wil invloed uitoefenen op de persoonlijkheid en ontwikkeling van het kind. Als we ouders in vechtscheiding willen leren begrijpen is het noodzakelijk dat we kijken en luisteren naar de feiten die de ouder als persoon beïnvloeden. De dynamische verbondenheid tussen ouder en kind krijgt in deze dimensie betekenis. Het gevoel van trots te zijn op je kind, wanneer iemand een compliment maakt, dit raakt een ouder, het geeft erkenning aan de inzet en verbondenheid die men heeft. Ouderlijke eigenschappen worden erg gewaardeerd in onze cultuur, ouderschap geeft mensen status, je hoort ergens bij. Het is goed je af te vragen en stil te staan bij de betekenis van ouders bij het ouderschap. Ouders in een echtscheiding die veel conflicten hebben zullen daar niet trots  op zijn, de schuld zal vaker bij de ander liggen.

Sociaal ouderschap heeft te maken met wie je als ouder ziet. Wat verwachten we in grotere gemeenschapszin van ouderschap, en wat is het algemeen ethisch moraal over ouderschap. Ouderschap kan enorm onder druk staan na echtscheiding, veroordeling, onbegrip zijn aan de orde wanneer je gescheiden bent en het loopt allemaal niet zo vlotjes. Ouders worden beïnvloed door andere ouders en de media. Wie wil er niet bij horen, bij de club van goede ouders. Het beleid in onze samenleving wordt afgestemd op psychologische wetten die er heersen. Ouderschap na echtscheiding staat ineens in een heel ander daglicht. Ouders worden echt anders bekeken door omstanders, het netwerk kan je plots maken of breken. Het is van belang om het netwerk van scheidende ouders goed in kaart te brengen, op zoek te gaan naar steunbronnen maar ook bronnen die het ouderschap onder druk zetten. Familieleden kunnen heel steunend zijn en zorg bieden aan het kind, maar familie kan ook gemobiliseerd worden om ouders verder te drijven van de ouderpositie. Ook het bredere netwerk (leerkrachten etc.) is belangrijk te verkennen en hen te ondersteunen in het innemen van een positie die de strijd niet verder escaleert. Wanneer strijd voorduurt en familie deze bekrachtigd kan de olievlek zich uitbreiden en meer slachtoffers maken dan kinderen en ouders. Strijd is heel dwingend.

Zorgouderschap is de meest belangrijke voor kinderen. Ouders die in een vechtscheiding zitten zijn vaak afgesneden van deze laag. Het is noodzakelijk voorwaarden te scheppen met ouders door middel van het verkennen van de andere lagen om terug in de ouderpositie te komen en van een strijdkader te verschuiven naar een welzijnskader. Zorgouderschap heeft te maken met zorg voor je kind, en dat doen wat goed is voor je kind. Ouders die verbonden zijn met het zorgouderschap kunnen handelen en voelen dat het kind soms iets anders nodig heeft dan zijzelf. Ouders die hierin verkeren kunnen het kind in de kindpositie zetten. Zorgouderschap betekent zeker niet alles kunnen wegnemen van lasten, maar wel het kind ontzien van loyaliteitslasten het kind het vertrouwen en de veiligheid bieden dat jij als ouder ouderlasten draagt en het kind, de kind lasten en dat je er als ouder bent het kind te ondersteunen met het omgaan met die lasten. Zorgouderschap is uitsluitend gericht op wat goed is voor de ontwikkeing van het kind, en kunnen kijken door de ogen van het kind. Zien dat een kind beide ouders nodig heeft voor een gezonde ontwikkeling, en leren scheiden van ouderzaken en ex-partnerzaken.Zorgouderschap is een mooie eindbestemming waar je als ouders in terecht kunt komen na een woelige echtscheiding, dan kun je aan een nieuw hoofdstuk beginnen.......OUDERSCHAP NA ECHTSCHEIDING!!