Bijlage uitvoeringsplan verbetering positie kinderen in vechtscheiding

  Bijlage Uitvoeringsplan Verbeteren situatie kinderen in een vechtscheiding.pdf (81875)

Uitvoeringsplan Verbeteren situatie kinderen in een ‘vechtscheiding’
1. Voorkomen van vechtscheidingen
Doel Achtergrond en acties
Toegankelijke informatie
over (echt)scheiding
beschikbaar
Op Rijksoverheid.nl en opvoeden.nl komt voor ouders, kinderen en professionals toegankelijke en betrouwbare
informatie beschikbaar over (echt)scheiding, het belang voor ouders om er samen uit te komen en de hulp die ouders
hierbij kunnen ontvangen. Het netwerk van ouders en kinderen zullen we expliciet in deze voorlichting meenemen. Dit
omdat is gebleken dat dit netwerk een belangrijke rol kan spelen zowel in het in stand houden en aanwakkeren van het
conflict als in het de-escaleren van het conflict.
Naar verwachting is deze informatie in de zomer van 2014 beschikbaar.
Bewustwording ouders
over taakverdeling tijdens
de relatie
Onderzoek1 laat zien dat het voor de ontwikkeling van kinderen essentieel is om een band met beide ouders op te
kunnen bouwen.
Het is belangrijk dat partners stil staan bij het arrangement over de zorg voor de kinderen dat zij, bewust of onbewust,
tijdens hun relatie sluiten en de consequenties die dit arrangement later kan hebben bij een eventuele (echt)scheiding.
Uit onderzoek onder kinderen van gescheiden ouders van 9 t/m 16 jaar blijkt dat in 2010 ongeveer 20% van de
kinderen in een co-ouderschapssituatie leefde, 74% van de kinderen na de scheiding bij de moeder woont en 6% bij de
vader.2 Deze percentages lijken een gevolg van de situatie zoals die was voorafgaand aan de scheiding en is naar
verwachting in veruit de meeste gevallen met instemming van beide ouders. Zeker als ouders er samen niet uitkomen,
zal de rechter de voorafgaande situatie in veel gevallen bij de beslissing betrekken.
Tijdens het vragenuur van 15 oktober jl.3 is door de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, op vragen van het
Kamerlid Van Oosten (VVD), toegezegd terug te komen op de positie van vaders na echtscheiding. Op verzoek van het
Kamerlid Van der Staaij (SGP), wordt teruggekomen op de effecten van gelijkwaardig ouderschap.
In dit kader is het volgende relevant:
· De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) schenkt aandacht aan de taakverdeling in de verzorging
en opvoeding tussen partners tijdens de relatie en de (economische) gevolgen daarvan na scheiding. Wij
ondersteunen dit initiatief en brengen dit onder de aandacht bij de ketenpartners, zodat het een plaats krijgt in de
deskundigheidsbevordering.
· Voorts zullen wij, in ons contact met ketenpartners en in voorlichting op Rijksoverheid.nl (zie hierboven), expliciet
aandacht besteden aan de termen gezamenlijk gezag, gelijkwaardig ouderschap en co-ouderschap. Dit omdat we
hebben opgemerkt dat hier in de praktijk verwarring over bestaat.
· De Staatscommissie herijking ouderschap zal worden gevraagd te reflecteren op de uitgangspunten voor het
ontstaan van juridisch ouderschap en gezag. Tevens is de Staatscommissie gevraagd hoe het uitgangspunt van
1 L. Tavecchio en Bos, H. (2011) “Inleiding op het themanummer ‘vaderschap, rol van vader in opvoeding van kinderen en diversiteit in vaderschap’’, Pedagogiek, 31 (1),
pp. 3-110.
2 Spruijt & Kormos, 2010, zie WODC Evaluatie Ouderschapsplan 2013, p. 26.
3 Kamerstukken II, vergaderjaar 2013/14, Vragen 2013Z19730.

gelijkwaardig ouderschap in het kader van meerouderschap en meeroudergezag beoordeeld dient te worden.

Advocatuur en mediatorsgericht op het bereikenvan onderlingeovereenstemming tussenex-partners en deescalatievan het conflictBurgers hebben in een bijeenkomst op het Ministerie van Veiligheid en Justitie gemeld dat het nog steeds voorkomt dat de advocatuur stimuleert om juridische procedures aan te spannen als men het niet eens is met de voorgestelderegeling, in plaats van te de-escaleren.Uit gesprekken met onder meer de Vereniging van Familierecht Advocaten en Scheidingsmediators (vFAS) en deNederlandse Orde van Advocaten (NOvA) komt naar voren dat de (familierecht)advocatuur ontwikkelingen in gang heeftgezet om onderlinge overeenstemming tussen ex-partners te bereiken, alsook tot de-escalatie van het conflict.

· De Vereniging van Familierecht Advocaten en Scheidingsmediators (vFAS) stelt hoge eisen aan lidmaatschap. Ookstimuleert de vFAS leden om de belangen van het kind expliciet te adresseren, door ouders bijvoorbeeld te wijzenop interventieprogramma’s voor scheidingskinderen.· Sinds 1 september 2013 geldt een nieuwe beroepsopleiding voor advocaten. De nadruk in deze beroepsopleiding ligtmeer op ethiek.· Sedert 1 juli 2012 gelden inschrijvingsvoorwaarden op het terrein van personen- en familierecht. Om als advocaatingeschreven te zijn bij de Raad voor de rechtsbijstand dient een advocaat onder meer een basisopleiding te hebbengevolgd en geldt een specifieke – door advocaten opgestelde - gedragscode voor advocaten.· De NOvA heeft aangegeven uit te zoeken welke elementen uit deze gedragscode kunnen worden gecombineerd met die van de Orde, voor zover deze nu al niet overlappen met de gedragsregels voor advocaten.Voor familiemediators geldt dat zij, om ingeschreven te kunnen zijn bij de Raad voor de rechtsbijstand, aandeskundigheidsvereisten moeten voldoen, zoals het doen van ten minste 5 mediations per jaar op het terrein van hetpersonen- en familierecht en het behalen van opleidingspunten op dit terrein.

Ondersteuning bij deorganisatie van preventiefhulpaanbod bij(echt)scheiding doorgemeenten, vooruitlopendop de transitie van dejeugdzorg.De staatssecretaris van VWS nodigt een aantal gemeenten uit om te experimenteren met het organiseren van(preventief) hulpaanbod door samenwerkende instanties aan gezinnen die te maken hebben met een (problematische)scheiding. Doel van de pilots is te bevorderen dat hulpverleningsinstanties snel signaleren dat een scheiding escaleert ineen vechtscheiding zodat vervolgens snel de juiste hulp in wordt gezet. Het is aan gemeenten om te bepalen wie hier decoördinatie op voert. Hiermee kan in de pilot eveneens geëxperimenteerd worden. Inzet van omgangsvoorzieningen, rolvan het onderwijs en lokale jeugdhulporganisaties/CJG’s wordt hierin meegenomen. Binnen de gemeentelijke pilots kanworden bezien op welke wijze relatieondersteuning en mediation onderdeel van het totale pakket kunnen uitmaken.De pilots zullen dit jaar nog starten.Nagaan effecten van coouderschap op kinderen

De inspecties hebben in het rapport ‘Casusonderzoek Zeist’ aangegeven dat nader wetenschappelijk onderzoek naar degevolgen van co-ouderschap op kinderen gewenst is. Zij geven aan dat daarbij relevant is aan welke voorwaarden coouderschapmoet voldoen wil het in het belang van kinderen zijn. Bij de Universiteit Utrecht loopt het projectGescheiden ouders, gezamenlijke kinderen.’ Onderdeel van dit project is een onderzoek naar de invloed van verschillende verblijfsregelingen na echtscheiding op het welzijn van de kinderen. Dit project wordt naar verwachtingbegin 2015 afgerond. Mede naar aanleiding daarvan zullen wij bezien of aanvullend wetenschappelijk onderzoek gewenst is.Verbinding tussenjuridische strijd enhulpverlening versterkenDe inspecties hebben in het rapport ‘Casusonderzoek Zeist’ het belang aangegeven om een verbinding tussen dejuridische strijd van ouders enerzijds en de hulpverlening anderzijds te maken. We kunnen constateren dat in het landverschillende initiatieven zijn genomen om hulpverlening en de juridische beroepsgroepen met elkaar te verbinden. Zoorganiseert de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik deze zomer een bijeenkomst over dit onderwerp. Ditzal worden gevolgd en waar mogelijk ondersteund.Benoemen van mogelijkeknelpunten in (beoogde)regelgeving en praktijk terzake de gesubsidieerderechtsbijstand voor watbetreft deechtscheidingsprocedureDe maatregel ‘scheiden op basis van gezinsinkomen’, onderdeel van de stelselvernieuwing rechtsbijstand, wordtuitgewerkt op een wijze die verdere escalatie tussen de echtelieden zoveel mogelijk voorkomt. Omdat het complexematerie betreft, vergt die uitwerking meer tijd dan verwacht. De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie zal deTweede Kamer hierover separaat informeren. Daarbij betrekt hij ook de suggesties die vanuit de advocatuur zijngedaan op het bredere terrein van de gesubsidieerde rechtsbijstand in relatie tot de echtscheidingsprocedure,bijvoorbeeld het tegengaan van ongewenste financiële prikkels tot procederen.

2. Signaleren van een vechtscheiding

Doel Actie

Aanspreken van socialenetwerk rond ouders enkind om te signaleren Ingrijpen in de privésfeer van het gezin is ingrijpend. Het aanspreken van ouders indien er zorgen zijn over kinderen iszowel voor het sociale netwerk rond een gezin als voor betrokkenen vanuit bijvoorbeeld onderwijs of (sport)clubs vaakmoeilijk. Toch rust er op al deze personen een verantwoordelijkheid om signalen bespreekbaar te maken. Via eenbewustwordingscampagne kan het sociale netwerk rondom ouders en het kind worden aangesproken op hunverantwoordelijkheid om excessen te signaleren en in te (laten) grijpen. Voor de communicatie hierover wordtaangesloten bij de reeds lopende bewustwordingscampagne ‘geweld in huiselijke kring’ (getiteld: ‘Het houdt niet op’).

ouderschapsplanbetrekken bijuitvoeringsplan en inzettenouderschapsplan alsindicator voor dreigende‘vechtscheiding’Sinds maart 2009 zijn scheidende ouders verplicht om een ouderschapsplan voor te leggen aan de rechter. Hetouderschapsplan is door het WODC geëvalueerd en bij brief van 20 december jl. aan de Tweede Kamer aangeboden.4Het WODC rapport, een eerste verkenning naar de effecten van het ouderschapsplan, laat een aantal positieveontwikkelingen zien. Zo is het aantal scheidingen waarbij afspraken over de kinderen zijn gemaakt toegenomen en ishet aantal gerechtelijke procedures met betrekking tot kinderen afgenomen of afgevlakt. Voorts weten kinderen die eenscheiding hebben meegemaakt in de periode 2009 – 2013 vaker dat er een ouderschapsplan/omgangsregeling is enhebben ze vaker meegepraat dan kinderen die een scheiding hebben meegemaakt in de periode 2004-2008.

Tegelijkertijd zijn er geen aanwijzingen dat het ouderschapsplan leidt tot meer contact tussen kinderen en ouders ofminder problemen bij kinderen. Wat betreft de realisatie van de doelstelling van het ouderschapsplan kunnen nog geenconclusies worden getrokken.Het niet tot stand komen van een ouderschapsplan kan worden beschouwd als een duidelijk signaal voor een potentiële‘vechtscheiding’. Op basis van dit signaal kunnen ouders en betrokken professionals zoals advocaten, mediators en uiteindelijk de rechter hulp zoeken. De rechter kan bijvoorbeeld een bijzonder curator voor het kind benoemen, maarook kunnen specifieke hulpverleningsmethodieken, omgangsvoorzieningen, het ouderschapsonderzoek en in ernstige situaties een ondertoezichtstelling worden overwogen. In de hieronder genoemde pilots zal dit aspect aandacht krijgen.Starten pilots met een
regierechter inechtscheidingsproceduredie snel problematieksignaleert en maatregelenneemt
In een expertmeeting over vechtscheidingen op 20 november jl. is voorgesteld om met een regierechter in
echtscheidingszaken te werken. Dat betekent dat één rechter de hele echtscheidingsprocedure behandelt. Deze rechter
kan zich beter informeren over de situatie van ex-partners en hun kinderen. Daardoor kan de rechter eerder signalerendat een echtscheiding escaleert en kan vervolgens sneller passende maatregelen nemen.
De rechtspraak is voornemens twee pilots met een regierechter te starten. Een pilot bij de rechtbank Noord-Nederland
(welke per 1 april 2014 start) en een pilot bij de rechtbank Rotterdam welke in voorbereiding is. Bij deze pilots wordt
onder andere de regierechter geïntroduceerd in samenhang met het organiseren van een adequaat hulpaanbod. Het
ministerie van Veiligheid en Justitie levert eenmalig een financiële bijdrage aan de projectkosten.
Nagaan of misbruik wordtgemaakt van hettoestemmingsformuliervan de KoninklijkeMarechaussee
Tijdens het AO over Internationale Kinderontvoering 16 januari jl. heeft de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie op
vragen van het Kamerlid Rebel (PvdA) toegezegd uit te zoeken of in dit kader misbruik wordt gemaakt van het
toestemmingsformulier van de Koninklijke Marechaussee. Uit navraag bij het Centrum Internationale Kinderontvoering
en de Koninklijke Marechaussee blijkt dat zij hier geen ervaringen mee hebben.
3. Stoppen van vechtscheiding
Doel Actie
Ouders bewust maken vande belevingswereld vanhet kindVilla Pinedo is een plek in Nederland waar kinderen met gescheiden ouders hun ervaringen delen en volwassenenbewust maken van wat er in hun hoofd en hart omgaat. De jongeren zijn de adviseurs van de volwassenen en trainen
wekelijks onder andere mediators, familierechtadvocaten en kinderrechters. De staatssecretaris van VWS geeft
financiële ondersteuning aan een online workshop van Villa Pinedo voor ouders. Deze workshop behandelt in zes weken
alle belangrijke aspecten van een scheiding vanuit de ogen van het kind en bevat adviezen, praktische oefeningen en
inzichten van zowel jongeren als gezins- en kindertherapeuten.
De online workshop wordt begin april gelanceerd.Verbreding van kennis envaardigheden vangezinsvoogden die
ondertoezichtstellingen bijscheidingen uitvoeren
Jeugdzorg Nederland ontwikkelt een handboek met een methodebeschrijving voor een ondertoezichtstelling (OTS) bij
problematisch verlopende (echt)scheidingen, voorzien van een theoretisch fundament. De oplevering hiervan wordt in
de zomer van 2014 verwacht. De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie ondersteunt de ontwikkeling van dithandboek financieel.
Verbreding inzet expertiseRaad voor deKinderbescherming
· De Raad voor de Kinderbescherming (hierna: de Raad) biedt expertise aan gemeenten en zorgaanbieders door een
nieuw ontwikkeld frontoffice waarin de intake en adviestaak zijn ondergebracht. Dit frontoffice ondersteunt de nieuw
ontwikkelde werkwijzen bij de gemeenten, die voortvloeien uit de Stelselherziening jeugd. In het frontoffice is ook
expertise over scheidingsproblematiek en de gevolgen daarvan voor de ontwikkeling van kinderen aanwezig.
· Als de Raad aan de rechter advies heeft uitgebracht is de Raad altijd aanwezig op de zitting. In samenspraak met de
Raad voor de Rechtspraak en de rechters beziet de Raad of aanwezigheid van de Raad op de zitting gewenst is bij
gezag- en omgangszittingen en andere zittingen waar complexe scheidingsproblematiek w

Daarbij worden de door de Raad ontwikkelde kwaliteitsverbeteringen zoals een aangescherpte onderzoeksmethodiekbetrokken.Verbeterde inzet van

bijzonder curator bijechtscheidingszakenOp 22 februari 2013 heeft de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie de reactie op het rapport van deKinderombudsman ‘De bijzondere curator, een lot uit de loterij’ aan de Tweede Kamer verzonden.5De volgende initiatieven dragen bij aan de verdere ontwikkeling van de rol van de bijzondere curator:

- De rechtspraak heeft een werkproces en richtlijnen opgesteld om de inzet van de bijzondere curator te bevorderenen tot een meer eenduidige toepassing van het middel van de bijzondere curator te komen;

- Naar verwachting zullen per 1 januari 2015 bij de raad voor rechtsbijstand inschrijvingsvoorwaarden gelden voorbijzondere curatoren. Dit houdt in dat advocaten en mediators aan deskundigheidsvereisten dienen te voldoen omals bijzondere curator gesubsidieerde rechtsbijstand te kunnen ontvangen;

- In de huidige rechtspraktijk worden door de rechtbanken overwegend advocaten en mediators als bijzonder curator benoemd. De Raad voor de Rechtspraak onderzoekt de mogelijkheden om een pilot te starten waarbij eenprofessional, die in de eerste plaats is opgeleid om met en vanuit het kind te werken, als bijzonder curator wordt benoemd.

Verbeterde inzet vanomgangsondersteunende voorzieningenMotie Strik

In het Nadere memorie van antwoord op het wetsvoorstel herziening kinderbeschermingsmaatregelen hebben wijaangegeven dat de structurele basis voor het treffen van omgangsondersteunende voorzieningen decentraal is geregeld;op dit moment onder de Wet op de jeugdzorg en straks onder de Jeugdwet. Gemeenten hebben nu reeds de taak omzorg te dragen voor preventief aanbod van opvoed- en opgroeiondersteuning. In dit kader moeten zij ook een passendaanbod creëren voor de vraag die er lokaal leeft bij jeugdigen en hun ouders om nadelige gevolgen van scheidingenzoveel mogelijk te voorkomen. Bijvoorbeeld door te voorzien in omgangsbegeleiding. Na inwerkingtreding van deJeugdwet worden zij ook verantwoordelijk voor (het treffen van een individuele voorziening) jeugdhulp bij opvoed- enopgroeiproblemen. In de eerder genoemde gemeentelijke pilots zullen deze omgangsvoorzieningen een punt vanaandacht zijn.

4. Schade beperken

Doel Actie

Inventarisatie aanbodondersteuningsprogramma’s voor oudersEchtscheiding en kindermishandeling zijn prioriteiten binnen de programmalijn Hulpmiddelen van het ZonMwprogramma 'Effectief werken in de jeugdsector’. Dit najaar worden subsidierondes opengesteld waarbinnen het mogelijkis voorstellen in te dienen voor effectiviteitsonderzoek naar interventies en instrumenten. In overleg met ZonMw wordtbezien op welke wijze onderzoek naar de interventies, gericht op emotionele ondersteuning van ouders na eenvechtscheiding en het vormgeven van het hernieuwd ouderschap, hierin een plaats kan krijgen.Escalerende scheiding In de voor gemeenten ontwikkelde digitale handleiding aanpak kindermishandeling wordt een hoofdstuk overordt behandeld en waarpnemen in digitalehandreiking aanpakkindermishandelingescalerende scheidingen toegevoegd. In dit hoofdstuk zal uiteen worden gezet wat de rol van gemeenten is bij hetvoorkomen, signaleren en stoppen van escalerende scheidingen en waar ze aan kunnen denken bij het vormgeven?Verspreiden specifiekekennis over escalerendescheidingenHet Lorentzhuis in Haarlem is een centrum voor systeemtherapie, opleiding en consultatie en is gespecialiseerd in hetbehandelen van ouders die in een vechtscheiding verwikkeld zijn geraakt. Met het Lorentzhuis wordt nagegaan overwelke competenties professionals zouden moeten beschikken om met deze complexe problematiek om te kunnen gaanen worden de mogelijkheden besproken voor het verspreiden van hun kennis en vaardigheden.

Beroepsrichtlijnscheidingskinderen

Het Nederlands Jeugdinstituut en de Universiteit Utrecht ontwikkelen momenteel een richtlijn Scheiding en problemenvan kinderen in opdracht van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), de Nederlandse vereniging vanpedagogen en onderwijskundigen (NVO) en de Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers (NVMW). Dezerichtlijn is voor jeugdzorgprofessionals en gaat in op alle vier de fasen (voorkomen, signaleren, stoppen en schade

beperken).

  de Raad niet heeft gerapporteerd.